Kushtuar muderrizit[i] Hafiz Nexhati ef. Ahmedi Më frymëzoi babai të shkruaj një poemë për xhaxhainVdekja e tij thellë në shpirt e në zemër më shtrëngoiPor në anën tjetër edhe më shumë më krenoiPrandaj u mendova se prej nga ky bereqet[ii] buroi Nga askund tjetër, por nga Alimi[iii] ynë më i vjetërMë i vlefshëm, më i nderë, më i urtë e më i qetëHafizi[iv], hoxha,[v] vaizi,[vi] alimi[vii] shumë i diturQë për të pleq e të rinj kudo në këmbë janë ngritur Muderriz[viii] Hafiz Nexhatiu, alimi[ix] i Preshevës me kaza[x]Hafiz[xi], dijetar, mësues e ligjërues që si ai më s’kaMuderriz[xii] e hoxhë[xiii] për të gjitha kohët e shkuara dhe taniQë si ky njeri askujt më nuk iu dha shani[xiv] e mekami[xv] Lindi në qytetin e Prizrenit antik, nga i ati Hafiz AliNë atë kohë drejtor dhe mufti[xvi], më i madhi i këtij vendiJetoi tre vite në këtë qytet të lashtë me frymë islamo-osmanePor prapë u kthye në vendin e tij historinë të na e shndritë Më 1984 nga kjo botë u nda alimi[xvii] i madh Hafiz NexhatiDitë e vështirë qe për Preshevën me rrethinë, dhe kudo për shqiptariSepse nga ata u largua një qiri me shumë dritë që kurrë nuk u fikAndaj, populli me shumë zor e përballoi ndarjen prej këtij alimi[xviii] Sa e thellë qe dituria e tij, lëshoi degët deri në ditët e sotmeSepse ai mësoi nxënësit e tij varg pas vargu, katër breza talebe[xix]U përcolli dituritë e tij shumë të thelluara që i kishte fituarNë Medresenë Meddah[xx] e cila ishte shkolla më e forcuar Shkolla e famshme dhe me nder, e madhja Meddah medreseKishte nxjerrë nga gjiri i saj shumë alima,[xxi] hoxhallarë[xxii] e vaizë[xxiii]Sepse e kishte themeluar një hoxhë shumë i saktë dhe i përpiktëAtaullah ef. Kurtishi që për këtë shkollë ishte mësuesi e prijësi Atullah Hoxha ishte i njohur në popullin e tij dhe më gjerëSepse gjithmonë jetoi me autoritet dhe me shumë nderëPrandaj edhe Hafiz Nexhatiun ai e pati mësuar dhe formuarNga ai rrezet e para të dijes hoxha ynë i pati kultivuar Medreseja Meddah në Shkup në gjirin e saj alima[xxiv] ka futurMë pas këta që të gjithë u bënë me famë dhe shumë u rritënKjo shkollë me renome si Universiteti Ez’herit[xxv] shihet fort qartëPër këtë kishim Hafiz Nexhatinë i cili ishte dëshmi e gjallë Aty muderrizi[xxvi] mësoi themelet e fesë, duke i klasifikuar krejtMësuan Kur’anin[xxvii], tefsirin[xxviii], hadithin[xxix], fikhun[xxx], usuli fikhun[xxxi] me rendPor çfarë të habit apo të shokon krejt, e flisnin arabishten të lënin pa mendBisedë-shkrim e lexim që arabi kur i dëgjonte nga mendja kalonte Kjo çudi nuk ndodhi kurrë më në histori, nuk u përsëritSi Meddahu[xxxii] më askund nuk pati shkollë, nuk u ripërtëritNuk e di se pse, a thua vallë ndoshta se kjo gjeneratë mësoiPrandaj edhe Allahu me të tillë shkollë në këtë botë i begatoi[xxxiii] Kush dilte nxënës nga Meddahu, kurrë nuk e zinte gjahuAi ishte shumë i fortë në çdo aspekt, arabishten e mësonteMe një stil të drejtë e të përsosur, lexonte librat pa u merakosurSepse çdo gjë e kuptonte drejt, dinte nahvin[xxxiv] dhe sarfin[xxxv] me afinitet Hafiz Nexhatin e dërgoi babai i vet Hafiz Ali RexhaiuTë bëhej hoxhë me dije të lartë dhe shkencëtar i fortë për feDhe në të vërtetë ashtu i doli si e planifikoi edhe ai vetëSepse Hafiz Nexhatiu u kthye nga aty me diplomë për ixhazet[xxxvi] Hafiz Aliu, atë e pati edukuar siç duhet e me rregull krejtNë moshën pesë vjeçare e mësoi të lexonte Kur’anin[xxxvii] drejtNë dhjetëvjetshin e jetës së tij hafizllëkun[xxxviii] e mësoi rekordTitulli i cili gjatë tërë jetës së tij do ta ndihmonte të hapërojë I tillë ishte hafizi[xxxix], alimi[xl] apo vaizi[xli], nuk di si t’i thuash këtij njeriuMë mësoni ju, mos vallë harrova ndonjë titull të tij të cekPastaj do të përgjigjem para Allahut të Fuqishëm e të DrejtëSe është e vështirë të shkruash, të gjitha për këtë alim[xlii] t’i thuash Madje kur shkoi në Misir[xliii], atje qëndroi një kohë të mirëPor kur hoxhallarët[xliv] panë çfarë dijetari ju doli përballëE urdhëruan duke i thënë mos qëndro këtu se s’ke për çfarëJe më i ditur se ne, shko atje në vendlindje dhe një shkollë hap Nga ne merre pëlqimin dhe menjëherë hape një universitetNga të gjitha anët, me dijen që të ka dhuruar Allahu mësoi talebet[xlv]Si ti nuk ka shqiptar në Ballkan që zotëron shkenca me tamam[xlvi]Prandaj, vazhdo punën tënde atje se ke me pas vepër të bujshme Filloi hoxha[xlvii] nga fillimi, mblodhi nxënësit ngado që i vininPër ta ai shtroi në shtëpinë e tij një fole për dije, shkencë e feNxënësit e tij i mësoi pa përtesë e pa shpërblim, as një lekëE dinte tek Allahu do t’i shpërblehen e për të do të luten melaiket[xlviii] Në shtëpinë e tij hapi një shkollë që unë e quaj Medrese-i Meddah[xlix]Nuk ishte ndryshe se me shumë përpikmëri aty mësohej nahv[l] e sarf[li]Mësoheshin shkencat e Kur’anit[lii], tefsirit[liii], hadithit[liv], fikhut[lv], usuli fikhut[lvi]Mësohej shkenca më e vështirë fetare, lënda e koklavitur e faraizit[lvii] Për hoxhën kjo nuk ishte vështirësi, ai qëndronte pa gjumë në syTërë natën rrinte zgjuar me kitab në dorë, lexonte e mësonte me orëNuk e bënte nga dashuria e tij për të fituar para në këtë botëPor nga dashuria dhe ideali në përhapjen e fjalës së drejtë për Zot I tillë ishte hoxha ngase vepronte me sunnet[lviii] dhe Kur’anAsnjëherë sytë, duart dhe këmbët e tij haram[lix] në dunja nuk panëJetë të tillë i mundësoi Allahu e tërë jetën nuk u nda nga kitabi[lx]Por gjithmonë jetoi i shoqëruar nga shoqëruesi i tij hakikati[lxi] Gjithnjë ligjëronte në dy xhami[lxii] deri në vdekje u ul në kursi[lxiii]Në dy xhami të Preshevës, atë Atik[lxiv] dhe të renë Xhamiul Xhedidë[lxv]Në ditën e Xhuma[lxvi] pa u ndarë gjithmonë i saktë dhe i përgatiturNdërsa n’Ramazan[lxvii] dy herë pas namazit[lxviii] të ikindisë[lxix] dhe para teravisë[lxx] Ah sa ia mbaj në mend atij pamjen shumë të butë e të buzëqeshurMe duar të buta, me mjekër, kostum e sahat për jeleku të ngjeshurMe xhyben[lxxi] dhe shallin e tij të hoxhës[lxxii] që kurrë nga koka nuk e pati hequrBile e shoqëroi deri në varrin e tij kur e vendosën aty ku ka vdekur Mua më donte shumë, gjithnjë më përqafonte me shumë mallPrandaj edhe unë kur e përmend shkrihem, madje edhe shpesh qajKur ai vdiq unë isha e vogël, nuk e kuptoja se m’u largua një njeriQë prehri i tij për mua gjithë jetën më fali një ëmbëlsi e lumturi Ah, Abej[lxxiii] sikur ta dija vlerën tënde ashtu siç ta di ty taniDo të qëndroja përballë teje madje kurrë nga vendi pa lëvizurQë të përfitoja nga dija jote shumë e thellë dhe me shumë vlerëTë thithja atë nektar që kishe, bile një përqindësh të ma jepje Më kujtohen nxënësit e tu kur ti i mësoje fare pa përtuarUleshin rreth e rrotull teje dhe dëgjonin, donin të përfitoninSi zinxhir apo hallkë të rrethonin ty, zëri yt i butë jehonteAtë shtëpi të vjetër në qiell si yjet për ne në tokë e ndriçonte Por kurrë nuk e harroj kur unë vija tek ti se ti më pate thënëUnë të kam baba, çika jote jam bërë, në jetë më ke gjithçkaTalebet[lxxiv] lëviznin nga vendi, a thua se po ju vjen presidentiAshtu vepronin sepse çfarë ishte e dashur për ty ata e zbatonin Nuk ma prishje kurrë librin që ta mbaja në dorë ma jepjeNga këndvështrimi në libër shikoje, lexoje dhe shpjegojeNuk kishe vështirësi nga kjo, se libri nuk ishte afër nga tiSepse e dije gjuhën arabe, osmane dhe turke pa asnjë komplikim Nuk më dhimbesh për asgjë vetëm, nganjëherë ndalem e mendojThem sikur të kish pasur pak më shumë para[lxxv] derisa në jetë jetoiSepse kjo ishte sprovë për ty në jetë, nganjëherë Allahu ma heqëKur mendoj se si dijetar e shehid[lxxvi] ke vdekur, lirohem nga kjo krejt Si ai më nuk e di nëse do të vijë në trojet tona në Luginë[lxxvii] e gjetiuÇka falë Allahu, aty nuk mund ta dijë asnjëherë njeriuPor, për një gjë jam tepër e bindur dhe do të jem deri në fundSi ma’nevijati[lxxviii] - shpirtërorja dhe takvaja[lxxix] jote më s’ka për të pasur Madje atje në Kajron e famshme ai takoi Shejh Mustafa Sabriun[lxxx]Shejhu[lxxxi] që ishte nga Turqia osmane dhe me të zhvilloi debateMustafa Sabri Efendiu një hoxhë i madh që i dridhej TurqiaAi ishte njeri i pasur me vlera, dije, ixhazet[lxxxii] dhe kishte hikmet[lxxxiii] Lajmet në radio kur i dëgjonte e tërë shtëpia nga zëri gjëmonteDëgjonte lajme në gjuhën arabe dhe turke, gjuhët që i shkëpusteEdhe sot e kësaj dite në mendje e në hatër më ka zënë vendKur buçiste në radio himni i Egjiptit me lajme lexuar me rend Nga Lindja e Mesme ta dërgonin revistën javore Livaul Islam[lxxxiv]Revistë që ti e porosisje dhe e lexoje me shumë vullnet e ashk[lxxxv]Revistat e tua që i lexove, i ruajte në bibliotekën tënde i rehatoveSepse ishe i vetmi në Ballkan që ato revista t’i sillnin nga ato anë Një gjë e lus Allahun e Madh, të më vendosë pranë teje në Xhennet-i Adn[lxxxvi]Sepse ti luftove për Islam tamam[lxxxvii] si alim[lxxxviii] dhe shehid[lxxxix] kurrë pa u ndalëNë Ditën e Kijametit[xc] shtatëdhjetë pjesëtarë të familjes pranë ke për t’i marrëJam e bindur e kam fakt sepse nga lindja deri në vdekje luftove për Allah Ishe i vetmi dijetar që frymove ngado që u dëgjua zëri musliman shqiptarMusliman, veteran i dijes dhe dijetar i gjallë me më të lartë shpirtidealPinjoll, erudit dhe doajen i shkencës dhe diturive islame deri në KijametShejhul Islam[xci] në Anamoravë dhe kudo në shqiptari në dynja[xcii] e në Ahiret[xciii]. [i] Titulli më i lartë i Hoxhës dhe udhëheqësit fetar – islam.[ii] Begati, dhunti Hyjnore.[iii] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë.[iv] Ai që mëson Kur’anin (librin e Allahut) përmendësh.[v] Udhëheqës. ligjërues dhe predikues fetar Islam.[vi] Predikues i fesëdhe shkencave në Xhami dhe në tubime fetare (mexhlise).[vii] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë.[viii] Titulli më i lartë i Hoxhës dhe udhëheqësit fetar – islam.[ix] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë. [x] Rrethinë, perfierija e qytetit, përfshirë edhe fshatrat.[xi] Ai që mëson Kur’anin (librin e Allahut) përmendësh. [xii] Titulli më i lartë i Hoxhës dhe udhëheqësit fetar – islam.[xiii] Udhëheqës. ligjërues dhe predikues fetar Islam.[xiv] Autoritet, reputacion, ngritje, peshë, famë, prestigji.[xv] Vend, rol, vend me autoritet – ngritje.[xvi] Udhëheqës i Institucionit fetar për një krahinë (nahije), rreth ose kaza.[xvii] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë. [xviii] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë. [xix] Nxënës që vijonin mësim tek ndonjë mësues.[xx] Medreseja (shkolla) e Meddahut, e themeluar nga Myderriz Ataullah ef. Kurtishi në qytetin e Shkupit.[xxi] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë[xxii] Udhëheqës. ligjërues dhe predikues fetar Islam[xxiii] Predikues i fesë dhe shkencave në Xhami dhe në tubime fetare (mexhlise). [xxiv] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë. [xxv] Universiteti më i vjetër në Botë, gjendet në Kairo të Egjiptit.[xxvi] Titulli më i lartë i Hoxhës dhe udhëheqësit fetar – islam. [xxvii] Libri i Allahut i dërguar Pejgamberit të fundit Muhammedit .s.a.v.s.[xxviii] Shkencat mbi komentimin e Kur’anit.[xxix] Shkencat mbi komentimin e Hadithit – fjalës, veprave dhe punëve të Muhammedit s.a.v.s.[xxx] Jurisprudenca Islame.[xxxi] Bazat e Jurisprudencës Islame.[xxxii] Medreseja (shkolla) e Meddahut, e themeluar nga Myderriz Ataullah ef. Kurtishi në qytetin e Shkupit.[xxxiii] Dhunti, begati Hyjnore.[xxxiv] Sintaksa[xxxv] Morfologjia.[xxxvi] Diplomë më e lartë që verifikonte nxënien e shkencave fetare dhe shkencore, në lëmi të ndryshme fetaro – shkencore.[xxxvii] Libri i Allahut i dërguar Pejgamberit të fundit Muhammedit .s.a.v.s. [xxxviii] Ai që mëson Kur’anin (librin e Allahut) përmendësh. [xxxix] Ai që mëson Kur’anin (librin e Allahut) përmendësh. [xl] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë.[xli] Predikues i fesëdhe shkencave në Xhami dhe në tubime fetare (mexhlise). [xlii] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë.[xliii] Egjipti.[xliv] Profesorët, mësuesit e fesë.[xlv] Nxënës që vijonin mësim tek ndonjë mësues.[xlvi] Në mënyrë të plotë[xlvii] Udhëheqës. ligjërues dhe predikues fetar Islam. [xlviii] Engjujt.[xlix] Medreseja (shkolla) e Meddahut, e themeluar nga Myderriz Ataullah ef. Kurtishi në qytetin e Shkupit. [l] Sintaksë[li] Morfologji[lii] Libri i Allahut i dërguar Pejgamberit të fundit Muhammedit .s.a.v.s. [liii] Shkencat mbi komentimin e Kur’anit[liv] Shkencat mbi komentimin e Hadithit – fjalës, veprave dhe punëve të Muhammedit s.a.v.s. [lv] Jurisprudenca Islame. [lvi] Bazat e Jurisprudencës Islame. [lvii] Shkenca mbi llogaritjen e trashëgimisë.[lviii] Fjala – vepra dhe puna e Resulullahut s.a.v.s.[lix] Gjëra të ndaluar me urdhërin e Allahut xh.sh. dhe Pejgamberit s.a.v.s.[lx] Libri.[lxi] E vërteta.[lxii] Vend adhurimi për myslimanët.[lxiii] Vend në në një anë apo qosh të xhamisë ku hoxha ulet për të predikuar ligjëratën e tij fetare.[lxiv] Xhamia e Vjetër e Preshevës e cila gjendet në pjesën antike të qytetit ne çarshi përballë komunës.[lxv] Xhamia e Re e Preshevës e cila gjendet në pjesën e mesme të qytetit poshtë mëhallës së Dodallarëve.[lxvi] E premte, ditë e Shenjtë e myslimanëve kur duhet të falet namazi i Xhumasë (farz – i domosdoshëm për meshkuj) dhe të mbahet ligjërata (vazi) e Hytbeja (predimi) i Xhumasë.[lxvii] Muaj i agjërimit për besimtarët Islam.[lxviii] Të falurit pesë herë në ditë.[lxix] Të falurit e kohës (vaktit) të tretë gjatë ditës respektivisht pasi të ketë kaluar dielli epiqendrën e tij (zenitin).[lxx] Namaz (falje) që e falin myslimanët gjatë muajit të Ramazanit. Përbëhet prej 20 rekateve. [lxxi] Kostum i gjatë gjeri te gjunjtë qe veshin hoxhallarët gjatë faljes së namazit dhe gjatë mbajtjes së predikimit (vazit) në Xhami.[lxxii] Sarëk – çallmë - shall i hoxhës i përbërë nga fesi i kuq dhe i mbështjellur me material të bardhë, që simbolizonte diturinë, ngritjen dhe bujarinë fetare.[lxxiii] Emër që e thërrisnin familjarët e tij të ngushtë, nga turqishtja dmth vëlla i madh.[lxxiv] Nxënës që vijonin mësim tek ndonjë mësues.[lxxv] Të holla.[lxxvi] Luftëtar në rrugë të Allahut, dëshmorë ose luftëtarët në rrugë të Allahut, dëshmorët e rënë për hirë të ngritjes së fjalës së vëretë të Allahut xh.sh. Lailahe il-lallah).[lxxvii] Luginë të Preshevës.[lxxviii] Shpirtërorja e pastër e shpirtit dhe zemrës.[lxxix] Përkushtimi dhe besnikëria e tij ndaj urdhrave të Allahut.[lxxx] Hoxhë dhe dijetar i shquar në Turqi që ishte i njohur me diturinë e tij në Turqi dhe gjetiu në Ballkan dhe në Shtetet Arabe si në Egjipt, ku jetoi në Kairo.[lxxxi] Hoxha – dijetari dhe predikuesi fetar nga më të ngriturit dhe më të diturit në atë shtet dhe në botë.[lxxxii] Diploma më e lartë për përvetësimin e shkencave fetaro - shkencore.[lxxxiii] Urtësi.[lxxxiv] Revistë javore fetaro – shkencore që botohej në Kairo të Egjiptit. Revistë me ndikim në shtetet Islame dhe botërore.[lxxxv] Dashuri.[lxxxvi] Grada ose vendi më i lartë në Xhennet ku do të qëndrojnë Pejgamberët, dijetarët, të sinqertit dhe shehidët (luftëtarët në rrugë të Allahut, dëshmorët e rënë për hirë të ngritjes së fjalës së vëretë të Allahut xh.sh. Lailahe il-lallah).[lxxxvii] Në mënyrë të plotë[lxxxviii] Dijetar, shkencëtar i shkencave dhe i fesë[lxxxix] Luftëtarët në rrugë të Allahut, dëshmorët e rënë për hirë të ngritjes së fjalës së vëretë të Allahut xh.sh. Lailahe il-lallah). [xc] Dita e Përmbytjes së çdo gjëje, kataklizma.[xci] Hoxha – dijetari dhe predikuesi fetar nga më të ngriturit dhe më të diturit në atë shtet dhe në botë. [xcii] Në këtë botë.[xciii] Bota e Ardhme, Bota e Përhershme.