Arnavutluk’un Gerdec kasabasında halk evlerini yeniden inşa edip hayatlarına devam etmeye başlasa da, 15 Mart’ta yaşanan patlama olayı henüz herkesin hafızasındaki yerini koruyor. Patlama, Arnavutluk siyasetinde hâlâ karışıklığa yol açıyor.Manjola Hala, Southeast European Times, Tiran -- 23/06/08 Patlama, 26 kişinin yaşamını yitirmesine ve 16,6 milyon avroluk zarara neden oldu. [Getty Images] Arnavutluk’ta kullanılmayan mühimmat stoklarının sökülmesine yönelik çalışmalar, 15 Mart tarihinde ekiplerin Tiran yakınlarındaki Gerdec kasabasında bulunan bir depoyu boşalttıkları sırada ardarda yaşanan patlamalarla birlikte bir felakete dönüştü. Patlamalar 14 saat boyunca sürerken, 26 kişinin yaşamını yitirmesine, 300’den fazla kişinin yaralanmasına, binlerce kişinin evsiz kalmasına ve 16,6 milyon avroluk zarara neden oldu.Yaşanan bu trajediye ilişkin soruşturmalarda, patlamaya neyin yol açtığı ve bundan kimden sorumlu olduğu üzerine yoğunlaşıldı.Kazanın nedenlerini araştıran Arnavut ekibe yardım eden Amerikalı uzmanların nihai raporunda, imha işleminin emniyetsiz çalışma koşulları altında gerçekleştirildiği – fabrikanın çok küçük olduğu ve mühimmatın gayri askeri hale getirilmesi için uygun olmadığı – belirtiliyor.Cumhurbaşkanı Bamir Topi, “Yapılan tahminlere göre patlama, nükleer bir patlamayla kıyaslanacak kadar güçlü idi”, dedi.Gerdec şimdi yeniden inşa edilmekte olan evleri ve sığınma amaçlı çok sayıda çadırı ile adeta bir inşaat sahasını andırıyor. Patlamanın olduğu tepe, seyrek seyrek yetişmeye başlayan çimen ve bitkilerle ilk yaşam sinyallerini vermeye başladı.Yeni inşa edilen az sayıdaki binanın dışında, pek çok bina da hükümetin veya Gerdec halkının bizzat sağladığı maddi imkanlarla yeniden inşa ediliyor. Eski Savunma Bakanı Fatmir Mediu, patlamadan birkaç gün sonra görevinden istifa etti. [Getty Images] Ailesi ve arkadaşları ile birlikte evini yapmaya çalışan Gerdec'li Agim, “Bazı aileler, yaşanan olaydan kısa bir süre sonra evlerini yeniden inşa etmeyi başardı. Akrabaları ya da yurtdışında çalışan çocukları onlara maddi yardımda bulundu. Ben inşaat için gereken parayı borç olarak aldım; artık daha fazla çadırda yaşayamazdım. Tazminatımı alır almaz borcumu ödeyeceğim", dedi.Fakat patlamadan zarar gören ailelere tazminat ve diğer ekonomik yardımların dağıtılmasından sorumlu olan Vora belediyesinde yetkililer, yeniden inşa çalışmaları için ayrılan tüm tazminatın dağıtıldığını söylüyor.Maliye bakanlığı basın ofisine göre, bakanlık, 10 Haziran itibariyle hükümet tarafından tahsis edilen 13 milyon avronun yüzde 90’ını dağıtmış bulunuyor. Bakanlar Konseyi, 12 Haziran'da tazminat fonlarıyla ilgili son bir karar çıkararak, ticaret sektörünün yeniden inşa edilmesi ve patlamalarda zarar gören Manze ve Marikaj’da yaşayanlar için 7,5 milyon avroluk ilave bir fon ayrılmasına karar verdi.Fakat yaşanan trajediden etkilenenlerin çoğu, tazminata rağmen, hükümetin durumu ele alış biçiminden memnun değil. Durres’teki içişleri bakanlığı çalışanlarına ait tatil beldesine sığınanlar, Haziran ayı başında bakanlığın kendilerini kiralık evlere yerleştirme kararını protesto etmeye başladı.Bölgedeki pek çok aile, patlamanın neden olduğu kirlenmeye rağmen yerlerini değiştirmeyi reddediyor. Mart ayı sonlarına doğru Gerdec’i ziyaret eden BM grubu, patlamanın olduğu tepenin yakınlarında, iki füzenin radyoaktif elementleri sebebiyle kirlilik düzeyinin yüksek olduğunu tahmin ettiklerini söylediler. Yine de pek çok kişi, tepenin yakınlarında çadır kurarak bölgeden ayrılmayı reddediyor.Gerdec patlamasından zarar görenler arasında memnuniyetsizlik yaratan tek sorun konut meselesi değil. Mayıs ayı ortalarında hasarlı binaların değerlendirilmesinde haksızlık yapıldığına ilişkin olarak ortaya atılan iddialar, muhtemel rüşvet olaylarının soruşturulmasına yol açtı. Kamuya ait ve özel binaların değerlendirilmesi için kurulan 15 çalışma grubunun sorgulanmasının ardından, baş savcılık, dört kişiyi ve bu kişilerin hasar değerlendirme yöntemleri hakkında soruşturma başlatmaya karar verdi.Öte yandan hükümeti durumu uygun şekilde yönetmemekle suçlayan, yaralılar ve patlamanın sonuçlarından zarar gören aileler için tazminat talebinde bulunan Gerdec ordu deposunun eski çalışanları açlık grevine girdi. Silah deposundaki patlamanın ardından Memlisht halkı hasar gören evlerini terkediyor. [Getty Images] Patlamalarla ilgili olarak beş kişi tutuklandı ve Pazartesi günü (16 Haziran) parlamento, baş savcılığın yetkileri kötüye kullanma iddiasına dayalı olarak eski Savunma Bakanı Fatmir Mediu’nun dokunulmazlığını kaldırdı. Mediu, patlamadan birkaç gün sonra görevinden istifa etmişti.Meselenin soruşturulması neticesinde Mediu’nun “yaptıkları ve yapmadıkları” ile güvenlik standartları konusunda bir dizi yasa ve prosedürü çiğnediğinin anlaşıldığını belirten savcılık, Gerdec’in mühimmat imha sahası tayin edilmesine dair yasadışı emirler verilmiş olduğunu ve orduya, mühimmatın Gerdec’e nakledilmesi yönünde, rüşvet karşılığı olması muhtemel emirler verildiğini söylüyor.Suçlamaları reddeden ve parlamentonun kararına ilişkin hiçbir yorumda bulunmayan Mediu, parlamentodaki oturumda, "Savunma bakanı olarak yasaya saygılı davrandım [ve] mühimmat fazlasının imhasını ulusal bir öncelik olarak değerlendirdim", dedi.Topi ayrıca Genelkurmay Başkanı Korgeneral Luan Hoxha'yı da görevden aldı. Cumhurbaşkanlığı sözcüsü Mimoza Kociu, söz konusu kararın Başbakan Sali Berisha'nın önerisi üzerine alındığını belirtti.Savunma bakanlığından yedi yetkili ve mühimmatın imhası için görevlendirilen özel şirketin yöneticileri, görevi ihmal suçundan tutuklandı. Arnavutluk genelindeki eski ordu depolarında, çoğu 1960 ya da daha eski tarihli Rus ve Çin yapımı topçu mermilerinden oluşan, yaklaşık 100.000 ton mühimmat fazlası bulunuyor. Söz konusu mühimmat fazlasını 2010 yılına kadar imha etme taahhüdü veren ülke, ABD, Kanada ve diğer NATO ülkelerinden yardım alıyor.Southeast European Times muhabiri Jonilda Koci bu haberin hazırlanmasına katkıda bulunmuştur.Bu içerik SETimes.com için hazırlanmıştır.